Satala Antik Kenti’nde 5 bin sene önceki hükümranlık süren Urartuların bölgedeki varlığı mimarlık açıdan kanıtlandı

Roma İmparatorluğu’nun Anadolu’da hafriyat yapılabilen yegâne kalesi olan Satala’daki lejyon kalesinin tahminî 170 bin metrekarelik alanı kapsadığı belirlendi

GÜMÜŞHANE – Roma İmparatorluğu’nun Maşrık sınırında günümüze büyüklüğünde ulaşabilmiş ve Anadolu’üstelik kazı çalışmasının yapılabildiği bir tane lejyon kalesi olan Satala Antik Kenti’nde kazı çalışmaları bitmeme ediyor.

Gümüşhane’nin Kelkit ilçesine mecbur Okluk köyündeki Satala Antika Kentinde sürdürülen arkeolojik hafriyat çalışmaları bitmeme ediyor.

Hars ve Turizm Bakanlığı’nın, Gümüşhane Valiliği ve İl Özel İdaresi ile Kelkit Kaymakamlığı ve Kelkit Belediyesi’nin katkılarıyla gerçekleştirilen hafriyat çalışmaları Bartın Üniversitesi Arkeoloji Aplikasyon ve Araştırı Merkezi Müdürlüğü başkanlığında tıpkısı üniversitenin akademisyenlerinden Doç. Dr. Şahin Saika ve ekibi marifetiyle sürdürülüyor.

2017 yılından beri bitmeme eden arkeolojik kazılarda toprağın 50 santimetre altından başlayan tarihi bulgular 5 metre derinliğe büyüklüğünde ulaştı. Bu yıl yapılan kazı çalışmalarında 5 bin yıl önceki hükümranlık süren Urartuların bölgedeki varlığını mimarlık açıdan de kanıtlandı.

Roma İmparatorluğu’nun Apollinaris Lejyonu üstelik denilen 15.Lejyonunun yaklaşık 600 yıl hüküm sürdüğü alanda er bronz çağına ait el yapımı seramikler ve Helenistik dönemin bulgularının kayran aldığı kazı alanının 6 metre derinliğinde ise geç Roma İmparatorluk dönemine ilgilendiren olduğu tutum edilen askeri cebe bulunmuştu.

Toprağın 40 santimetre altından itibaren 2 bin almanak devasa duvarların ortaya çıktığı hafriyat alanında bulunan çok sayıda ok ucu, seyir maskı, çırağ, Roma eyalet sikkesi, 15.lejyon damgalı tuğla, mızrak, miğfer parçalarından oluşan tarihi eserler Gümüşhane Müzesine gönderilirken bazen asar restorasyon ve konservasyon işlemine tabi tutuldu.

Çok iri yapı kompleksi ve onlara ait sütunlar, sütun başları, sütunlu galerilerden meydana mevrut yapıların meydan aldığı Satala Antika Kenti’nde yapılan çalışmaları Kelkit Kaymakamı Eren Onur Işıklı, İl Hususi İdaresi Genel Sekreteri Ekrem Akdoğan ve İl Umumi Meclisi üyeleriyle birlikte inceleyen Gümüşhane Valisi Kamuran Taşbilek, Doç. Dr. Delimsirek Saika’dan son bulgular için vukuf aldı.

“Bu mıntıka kültür turizmi açısından haddinden fazla koskocaman ayrımsız noktaya ati”

Alanla ilgilendiren hazırlanan 3 boyutlu ve hologramlı proje örneğini de inceleyen Ilbay Taşbilek yaptığı açıklamada “Burada haddinden fazla oylumlu çalışmalara imza atılıyor. Bu bölgede 3 yıldır Valiliğimizin, İl Özel İdaremizin destekleriyle ekibimiz, kazı başkanı hocamızın önderliğinde çok büyük, haddinden fazla özellikli bir say yürütüyor. Bunun sonucunda inşallah bu mıntıka hars turizmi açısından haddinden fazla koca bire bir noktaya gelecek. Ortaya çıkarttığımız tıpkısı site var. Burada bir antika şehir, tıpkısı lejyon kenti, Roma döneminin yer mehabetli lejyon kentlerinden birisi var. Bu nahiye inşallah hep dünyanın hizmetine sunulacak. Kültürel derece namına bilcümle dünyaya gösterilecek bire bir say. Hafriyat çalışmalarında emeği sabık ilkin değerli hocamıza ve onun ekibine çokça teşekkürname ediyorum. 3 yıldır çabalarını esirgemeyen İl Genel Meclisimize da İl Hususi İdaremize birlikte haddinden fazla teşekkür ediyorum. Kültür Bakanlığımızın öncülüğünde ölçülü çalışmalar ve Valiliğimizin çokça majör destekleriyle belli benzeri noktaya büyüklüğünde geldi. Emeği sabık herkese çokça teşekkür ediyorum” dedi.

Vali Taşbilek, hazırlanan projenin hayata geçirilmesi halinde dahi tıpkı tarafında Baksı Müzesi tıpkısı tarafında Kenan Ağır Etnografya müzesi mevcut bölgenin ülkeye ve insanlığa haddinden fazla majör hizmetler sunacağını de sözlerine ekledi.

Kazı başkanı Bartın Üniversitesi Gökçe Yazın Fakültesi Hanek Tarihi Bölüm Başkanı Doç. Dr. Mecnunca Sebep ise Satala’daki bu yılki kazı çalışmalarının berenarı mübarek geçtiğini, bu yıl alelhusus lejyon kalesinin olduğu alandaki üçüncü alanda icraat yürüttüklerini ve çokça koskocaman bulgulara ulaştıklarını söyledi.

“Urartuların buradaki varlığını mimari açıdan da kanıtlamış olduk”

Sabık yıllarda bölgede Urartu varlığını belgeleyen bulgular olduğunu fakat mimarlık anlamda benzeri kalıntı bulamadıklarını hatırlatan Saika, “Bu sene yapmış olduğumuz çalışmalarda Urartuların buradaki varlığını mimarlık açıdan birlikte kanıtlamış olduk. Şişman bir Urartu konutuna ilişik izlerle karşılaştık girişiyle ve duvarlarıyla alay malay. Nazik olasılıkla kerpiç benzeri mimarisi vardı. Roma İmparatorluk dönemi lejyonu buraya yapıldığı ahit bu Urartu yerleşimi halel edilmiş” diye niteleyerek konuştu.

“Lejyon kalesinin kısaca 170 bin metrekarelik tıpkısı alanı kapsadığını belirledik”

Bu seneki icraat sırasında hele Roma İmparatorluk dönemine dair bulgular elde ettiklerini dile getiren Saika, “Lejyonun kalesinin özellikle antre bölümü ve burçlarını ortaya çıkardık ve lejyon kalesinin yaklaşık 170 bin metrekarelik tıpkı alanı kapsadığını belirledik. Bununla bu arada methal yönündeki kuleler ve özge kalıntılarla beraber lejyona dair bu yıl haddinden fazla daha oylumlu veriler elde ettik. Sütunlu yapının oylumlu bire bir kısmı ortaya çıkarıldı. 1500 yıllık bire bir bazilika ve sonrasında de tıpkısı sıcak kompleksine dönüştürülmüş. Bu üstelik bu nahiye için berenarı eke. Tezelden bunun altında de Roma imparatorluk dönemi katlarını bulduk ve buradan mevrut icap amforalar, gerekse türlü zırh, ok ucu üzere kalıntılar lejyonun buradaki varlığını esasen bize doğrulayan unsurlardan birisi oldu. Lezyona ilişik çok sayıda üstünde leg 15 Apollinaris baskılı damgalı tuğlalar bile bulduk. Bina tuğlaları. Bunlar üstelik buradaki roma lejyonunun varlığını bize kanıtlayan balaban göstergeler oldu. Gelecek yıllardaki çalışmalarla bu arada buradaki hem Urartular’la ilgili hem erken Hıristiyanlık hem bile Roma İmparatorluk dönemi bulguları, lejyonla ilgili çokça daha mehabetli veriler elde edeceğimizi umuyoruz” ifadelerini kullandı.