Hititlerin başkenti Hattuşa’daki Yerkapı Tüneli’nde keşfedilen 249 bakir resim yazı (antik döneme ilişik tıpkı alfabe sistemi) ile Eti medeniyetinin geleneklerine ilişkin yıpranmamış bilgilere ulaşılması hedefleniyor.
Anadolu’nun önceki medeniyetlerinden Hititlerin başkenti Çorum’un Boğazkale ilçesindeki Hattuşa Örenlik Yeri’nde 1907’bile başlayan kazı bilimsel kazılar, Alman Kazı Bilimi Enstitüsünden Prof. Dr. Andreas Schachner başkanlığında devam ediyor.
Farklı mutluluk ve üniversitelerden arkeolog, Hititolog ve benzeri uzmanlık alanından haber insanlarının birlikte yürüttüğü kazılarda 80 metre uzunluğunda, binlerce taş kullanılarak inşa edilen Yerkapı Tüneli’nde yaklaşık 3 bin 500 sene geçmiş çizildiği hesap edilen kullanılmamış simgeler bulundu.
Kazı ekibinden Mardin Artuklu Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Bülent Gailesiz, 13 Ağustos’ta öğrencilerle ışık yolmak amacıyla harabelik yerinde gezdiği sırada Yerkapı Tüneli’nin itidalli kısmındaki taşlara köken boya ile çizildiği durum edilen simgeleri ayırt etti.
Tünelde 249 simgeyi tayin eden Genç, keşfini kazı başkanı Schachner ile paylaştı. Schachner da Yerkapı ve simgelerin 3 boyutlu taramasını yaptırarak, hiyeroglifleri fen dünyasına kazandırdı.
Simgelerin, tünelin seçkin sezon ortalama sıcaklığa topluluk olması, sıra ve yağmur girmeyen karanlık bir ortamda bulunması kabil nedenlerle binlerce yıldır bozulmadan günümüze ulaştığı durum ediliyor.
Simgelerin hangi anlamları taşıdığıyla ilişik faaliyet başlatıldı
Schachner, AA muhabirine, tanrıların betimlendiği değerlendirilen 249 hiyeroglifle ilişkin değişik uzmanlık alanlarından veri insanlarının incelemesinin sürdüğünü söyledi.
Hattuşa’üstelik kazı bilimsel kazı çalışmalarının 1907’dahi Yerkapı’dan başladığını, bugüne büyüklüğünde kendisi birlikte dahil hafriyat fail herkesin onlarca yol tünelden geçtiğini fakat kimsenin hiyeroglifleri fark etmediğini dile getiren Schachner, keşfin arkası sıra İstanbul Üniversitesinden Hititolog Doç. Dr. Metanetli Alparslan’ın simgelerin ne anlamları taşıyor olabileceğini yakalamak amacıyla çalışmalara başladığını aktardı.
Hattuşa’nın zirvesinde düzlük kayran Yerkapı Tüneli’nin Hititler üzere son rütbe önemli olduğunu vurgulayan Schachner, kullanılmamış bulunan hiyerogliflerle tünelin hangi amaçla kullanıldığını daha bol derk imkanı bulacaklarına belen etti.
Tüneldeki hiyerogliflerin benzerlik gösterdiğine dikkati çeken Schachner, “Simgeleri bilim dünyasıyla paylaştığımızda Hititlerle ilgili müteharrik ihvan düşün yürütecek ve buna göre belki tıpkı, ihtimal biraz düşünüm oluşacak. Burada hep 249 Küçük Asya hiyeroglifi belirledik ancak hepsi birbirinden ayrımlı değil. Mecmu 8 gruba ayırabiliyoruz. Onlar bize şöyle teceddüt katıyor sosyal açıdan. Boya ile yazıldıkları üzere artık grafiti tarzında yorumlamamız geçişsiz. Acul işlenmiş ve çabuk da anlaşılsın diyerek yapıldığını düşünüyoruz.” dedi.
Anadolu’birlikte mevcut hiyerogliflerin çoğunun öz anlamlarını barındıran anıtsal kitabe ya dahi mühürlerde görüldüğünü anlatan Schachner, tüneldeki simgelerin keşfi ile Hitit döneminde hiyeroglifin çok henüz enli şekilde kullanıldığı görüşünün oluştuğunun altını çizdi.
Arkeolojik açıdan eskimemiş tıpkısı husus keşfetmenin heyecanını yaşadıklarını dile getiren Schachner, şunları kaydetti:
“Hititleri en haddinden fazla başlı bağlanmış metinlerden biliyoruz ancak görüyoruz kim Hititler ve Eti kültürünün içinde ayrıksı ve Küçük Asya’evet özgün aynı yazı sistemi üstelik var. İşin enteresan tarafı, Eti devleti yıkıldıktan sonradan çivi yazısı kayboluyor amma Küçük Asya hiyeroglifleri kullanılmaya bitmeme ediyor. İç Anadolu’nun güney kısmında, alelhusus Güneydoğu Rum’dahi çipo çağı döneminde, yani Hititleri takip fail zamanlarda 400 yıl elan bu form yazıtların kullanıldığını görüyoruz.”
