Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Çekirdeksel Işınım Dedektörleri Uygulama ve Araştırı Merkezinde (NÜRDAM), yangını erken belirleme ederek hemencek harekete geçilmesini sağlayacak evcil kimyevi gazlı yalaz dedektörünün önceki prototipi üretildi.

Türkiye’dahi özellikle yaz aylarında meydana gelen orman yangınlarına hal bulunması üzere NÜRDAM Müdürü Dr. Yalman Kalkan öncülüğünde İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa (İÜC) Nanoteknoloji ve Biyoteknoloji Enstitüsü tedrisat üyeleri Doç. Dr. Arif Kösem ve Doç. Dr. Sadullah Öztürk aracılığıyla “Erken Uyarı Sistemine Sahip Yangın Dedektör Tasarımı ve İmalatı” projesi hazırlandı.

TÜBİTAK’tan destek almaya adalet kazanan proje kapsamında, sensörler eliyle alevden yayılan ultraviyole ışınlarını algılayarak yangını tayin fail yerel kimyevi gazlı alev dedektörünün geçmiş prototipi yapıldı.

Tahminî 100 metreden, elan flama aşamasındayken yangını tayin edebilen 360 rütbe fikir alanına sahip dedektörün, elan dahi geliştirilerek ati sene Dicle Teknokent’teki aynı firma vasıtasıyla dizi film üretime geçirilmesi planlanıyor.

“Yaz aylarında ferah ferah kullanılabilecek”

NÜRDAM Müdürü Kalkan, AA muhabirine, devlet genelinde hele yaz aylarında yaşanan orman yangınlarının kocaman problemlerden biri olduğunu söyledi.

Bu probleme hal sağlamak yerine ülkeye ithal adına getirilen yalaz dedektörlerinin ağız ağıza evcil modelini uzaklaştırmak için çalışma başlattıklarını tamlayan Koruyucu, “Ürettiğimiz evvel ilk örnek gazlı aynı yalaz dedektörü. Bu yalaz dedektörü kısaca 100 metreden çevir sesi alabiliyor. Yeryüzü andıran ticari muadilleri, 30 metreye kadar algılama yapabiliyorlar. Rakiplerimiz 120 dereceye büyüklüğünde algılama açısına sahipken, tığ 360 derecede algılama yapabiliyoruz.” diyerek konuştu.

Kalkan, piyasadaki yarı iletken modelli alev dedektörlerinin, çağ ışığı altında çoğu ahit hatalı çevir sinyali verdiğine dikkati çekerek, şu bilgileri paylaştı:

“Arasında alaz kaynağı olmamasına karşın güneşten aldıkları sinyallerden etraf yalaz varmış gibi davrandıkları için yaz aylarında kapatılıyorlar. Geliştirdiğimiz filtreleme metoduyla bu yanlış çevir sinyali mekanizması problemi dahi ortadan kalkmış oldu. Nedeniyle yaz aylarında de ferah ferah kullanılabilecek bire bir sistemden bahsediyoruz.”

Tahminî 3 almanak mesai sonucunda birçok değişik asıl ve geometride modeller geliştirdiklerini anlatan Koruyucu, bununla ilişkin çeşitli gazlar denediklerini, bir nice özelliği optimize ettiklerini kaydetti.

“Yarı iletken modele göre 4 hatim daha mufassal yararlanma ömrüne cemaat”

Çalışabilir durumdaki bu prototipi henüz dahi geliştireceklerini aktaran Kalkan, şöyle devam etti:

“Yaklaşık 3 ile 5 metre hata payıyla haddinden fazla degaje arazide alevi tespit edecek, başkaca bir âdem çakmağın taşıyla oynadığında, o fark etmek taşından çıkan kıvılcımı belirleme ederek sinyal üretebilecek, bire bir zamanda bu sinyali algıladığında bölgeden 15 saniyelik gücük görüntüler alıp bunu ait merkezlere iletebilecek dedektör sistemi üstünde çalışıyoruz. Bu sayede özellikle orman yangınlarının hem açık arazilerde çabucak tespiti hem bile failinin tespiti üstünde çalışmalar yapıyoruz.”

Kalkan, Türkiye’de nısıf iletken modelli alev dedektörlerinin olduğuna belen ederek, “Bizim ürettiğimiz gazlı alev dedektörlerinin zaten dünyada ticari ayrımsız muadili namevcut. Gazlı yalaz dedektörlerinin artısı elan hızlı ve akıllıca çalışmaları, daha geniş açıdan kavrama yapabilmeleri. Yaklaşık 10 senede, olduğu gibi çöpe atılacak yarı nâkil alev dedektörünün ülkemize girişi, 5-6 bin ekü bandında. Bizim, gazını değiştirerek, yani hizmet sürecinden geçirerek, yarı nâkil modele göre 4 intaç elan mufassal kullanım ömrüne topluluk bu gazlı alev dedektörünü, şu zaman 3-4 bin liralık bandında dünyalık edebiliyoruz.” dedi.

Ürettikleri alaz dedektörünün aracısız ihraç edilebilecek benzeri iz olduğunu anlatan Kalkan, ürünün şu anda yatırımcısının bulunduğunu, prototipe ilişik ulusal ve uluslararası berat tescilinin ise kendisine ilgilendiren olduğunu sözlerine ekledi.