Erke ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Bartın’daki eroin faciası için TBMM’ye bilgi verdi. Dönmez, faciada yaşamını yitiren işçiler için, “adam başı toplam 1,5 milyon liranın üstünde bir ifa yapılacaktır” dedi. Dönmez’in açıklamalarına aksülamel gösteren CHP ve HDP milletvekilleri “İstifa edin” çağrısı yaptı.
Enerji ve Elbette Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Bartın’ın Amasra ilçesinde 41 işçinin ölümüyle sonuçlanan maden faciasıyla ilişik zaman TBMM Genel Kurulu’nu bilgilendirildi. Dönmez, ezcümle şunları söyledi:
“ELİM ILÇE: 14 Ilk Teşrin Cuma Namazı akşamı saat 18: 10 sıralarında, Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Amasra Müessesesi’nde ülkemizi kanun boğan dramatik bire bir maden kazası meydana gelmiştir. Ilçe haberini alır almaz İçişleri Bakanı’mız ve Çalışma ve Içtimai Güvenlik Bakanı’mızla birlikte fenomen hesabına kavrama ederek çalışmaları şahsen yerinde koordine ettik, hep kurumlarımızı da uyanıklık durumuna geçirdik. söz konusu pahal hadisenin, bataklık gazı gazının boşalmasına ilişkin olarak grizu patlaması şeklinde meydana geldiği değerlendirilmektedir. Patlamanın arkası sıra galeride kısmi yangınlar oluşmuş, keza kömür üretiminin yapıldığı alanda de kısmi göçükler meydana gelmiştir.
110 MADENCİ KARDEŞİMİZ ÇALIŞMAKTAYDI: Kazanın meydana geldiği 16: 00-24: 00 vardiyasında 110 madenci kardeşimiz çalışmaktaydı. İşletmedeki tahlisiye, yani istirdat ekiplerimiz aracılığıyla ivedilikle düz altında taharri-istirdat çalışmalarına başlanmıştır. TTK Amasra Müessesemizde 30 tahlisiyecimiz bulunmaktadır. Antrparantez Zonguldak, Bartın, Ankara ve Kütahya’dan dahi toplam 110 yabanlık ilave tahlisiye ekipleri, beyaz zehir ocağındaki taharri-istirdat çalışmalarında düz altında görev almıştır. Bartın, Sakarya, Kütahya, Karabük, Zonguldak, Eskişehir, Bolu, Düzce, Kastamonu, Samsun ve Ankara illerinden 116 şahsiyet AFAD taharri-kurtarma ekibi bile çalışmalara destek isnat etmek için bölgeye atıf edilmiştir.
MÜESSESEDE ÜRETİME, FALİYETE ALENIYET VERİLDİ: Madencilerimizden 58’i sıhhatli namına tahliye edildi, hangi eyvah kim 41 madenci kardeşimiz hayatını kaybetti, 11 madencimiz ise dertli kendisine hastanelere sevk edildi. 6 madencimiz, Afiyet Bakanlığı’nın ambulans uçağıyla İstanbul Çam ve Sakura Kent Hastanesi’hangi sevk edildi, mütezayit 5 dertli madencimizin tedavilerine de Bartın’de bitmeme edildi. Zaman itibarıyla yemeden içmeden İstanbul’üstelik 6 madencimizin tedavisi devam ediyor, Bartın’daki bilcümle gaileli madencilerimiz bile hamdolsun taburcu oldu. Kazanın ardından, 18 saat içerisinde kontrol-istirdat faaliyetleri tamam ve müessesede dahi üretime, faaliyete aleniyet verilmiştir. Yangının havayla irtibatını keserek söndürülmesi amacıyla iki noktadan baraj yapımı üstelik tamamlanmıştır.
37 MADENCİYE 1 İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI: TTK’nın 2010’dan bu yana yaptığı 677 milyon teklik yatırımın yüzde 33’ü gelişim güvenliğine ayrılmıştır. TTK’nın 5 müessesinden bildirme küçüğü olan Amasra müessesine ise benzeri yıllar arasında 77 milyon liralık envestisman yapılmıştır. Bu üstelik yüzdelik 40’a istikbal etmektedir. İlgili yönetmeliğe bakarak her 250 çalışana tıpkısı iş sağlığı ve güvenliği uzmanı görevlendirilmesi zorunluyken TTK Amasra Müessesemizde 580 çalışanımıza 16 aksiyon sağlığı ve güvenliği uzmanı görevlendirilmiştir. Ayrıksı bire bir anlatım ile değme 37 madencimize tıpkısı iş sağlığı ve güvenliği uzmanı düşmektedir. İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı vasıtasıyla mesai alanlarındaki bilcümle aksiyon ve prosedür basamaklarının risklerinin gelişim güvenliği uzmanlarınca değerlendirilmesi zorunluluğu getirilmiştir ve bu kurumda icraat de bu düzenlemelere göre yapılmaktadır.
EN SONUÇ DENETİM 21 AĞUSTOS’TA BAŞLADI: Türkiye’dahi cemi madenleri denetlemekle vazifeli olan ve devlet genelinde riziko gruplarını birlikte dikkate alarak 8 bin denetleme gerçekleştiren Eroin ve Petrol İşleri Umumi Müdürlüğü aracılığıyla, meydan altı kömür ocakları yılda yeryüzü az 4 defa denetlenmektedir. Bu kapsamda TTK Amasra Müessesesi’nin birlikte bu yıl yapılan dördüncü, yani son yapılan denetimi 21-27 Ağustos tarihleri arasında vadi altı uzmanları aracılığıyla durumunda denetimi gerçekleştirildi. Bu denetimlerde teknik ve yönetimsel düzenlemelere uymaz ayrımsız bap tespit edilmemiştir. Gayrı denetimlere gelince, işletmenin ilkgüz kocaoğlan içerisinde TTK İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitim Daire Başkanlığı, yani bu bağırsak teftiş, ustalık elemanları tarafından denetlendiğini gördük. Keza Himmet ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın gelişim müfettişlerince dahi teftiş yapıldı.
Kazanın peşi sıra başlayan adli ve yönetsel soruşturmalara gelince, olayın meydana geldiği önce andan itibaren Bartın Cumhuriyet Altını Başsavcılığı yoluyla 6 savcı vazifelendirilmek suretiyle adli sormaca başlatılmıştır. Bakanlığımız ile Say ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı eliyle antrparantez idari, maharet soruşturma ve denetimler başlatıldı. Olayın tüm boyutları ile açıklığa kavuşması üzere lüzumlu seçkin çeşit desteği ilişkin denetim birimlerine vereceğiz.
SAYIŞTAY RAPORUNA YANIT VERDİ: Kazanın yaşandığı önceki dakikalarda Sayıştay raporları kamuoyunda gündeme getirilmiştir. Konuyla ait kendisine bile bile ya de bilmeyerek ortaya atılmış iddialara uzaklık haberdar etmek istiyorum. Sizin dahi bildiğiniz kabil Sayıştay, TBMM yerine kamu idarelerinin mali zindelik, karar ve işlemlerini denetlemekle görevlidir. Hal böyleyken 2017 ve 2019 yılları Sayıştay raporlarında düzlük kayran ‘Solunabilir ve Patlayabilir Tozla Mücadele’ başlığı altındaki hususların dikkate alınmadığı iddiası ortaya atılmıştır. Bu iddiaya ait ölçümler ve kontroller cemi yapılmakta ve mevzuatta belirtildiği seviyede tutulmaktadır. İkinci kendisine, Soma ve Ermenek kazalarından sonradan mevzuattaki düzenlemelere güvenerek TTK’birlikte iyileştirmeler yapılmadığına dair iddialar ortaya atıldı. Tamam müesseselerde kâin toplanmış 200 kilometrelik yer şeş açıklıklarında ‘hayat hattı’ kasılma edildi. Düz şeş ferdi kurtarıcı peçe değişim istasyonları kuruldu. Tekmil gelişim süreçleri amacıyla risk değerlendirme yükümlülüğü getirilmiş, bu konu alım vasıtasıyla titizlikle takip edilmiştir. Meydan altında metan, müvellidülhumuza, karbonmonoksit, hidrojen sülfür, flama ve albeni hızını ölçen sensörlerin bulunması zorunluluğu birlikte namına getirilmiştir. Ayrıca hür etkin seçkin ekipte sunma bir iki tıpkı sayı gezgin ölçüm cihazı üstelik bulunmaktadır. Antrparantez konveyör tanıtma ve evgin uyarma sistemi, tahlisiye cihazı, el tipi yalaz ve tazyik ölçer, çoklu doğal gaz analiz seti, merkezi doğal gaz strateji seti, exproof almaç, asıl nefeslik aspiratör modernizasyonu, zatî oksijen maskeleri, antistatik iş elbiseleri, basın solunum istasyonları, spontane cuşuhuruş sönüm sistemleri, ikincil havalandırma pervaneleri kabil burada sayamayacağım lazım ferdî gerekse da sahaya müteveccih hep işler yapıldı.
VERİLER BİRBİRİNİ TEYİT EDİYOR: Yer altındaki bilcümle mücahede alanlarının gelgel giriş ve çıkışını nezaret etmek ve yoklamak üzere altılı sensörler organizasyon edilmiştir. Bu sensörler, seçme müessesemizde kâin merkezi doğal gaz strateji birimlerinden strateji edilmektedir. Bunu şöyle tahsis etmek icabında çalışan beherglas ekibin elinde doğal gaz dedektörleri var. Ayrıca çalıştığı ortamlarda sabit organizasyon edilmiş dedektörler var. Bunlar kültürlü ve ünlü uyartı yapıyor. Muhtemelen seviyelere geldiği devir gaz miktarları, bunlar yapılıyor. Bununla üstelik yetinilmemiş, aynı çevir sinyali hattı ile işletmenin üzerinde merkezi doğal gaz izleme sistemi kurulmuş, orada dahi daim operatörler bu durumu izliyor. Verilerden rastgele birisinde uyuşmazlık olması durumunda bile filhakika birbiriyle tasdik ediyorlar.
Üçüncü adına, Sayıştay raporunda ‘Hava Degajman Yönergesi hükümlerinin titizce uygulanması gerekmektedir’ ifadesi de kamuoyunda vadi aldı. Sayıştay’ın bulguları arasında düz alan Gelgel Degaj Yönergesi’ne da yine benzeri şekilde uyma edilmektedir. 2020 yılı içerisinde Iş ve Içtimai Asayiş Bakanlığı hisse senedi denetçilerince hava aksiyon yerlerinde tamam 26 teftiş işlenmiş olup, bunun dört tanesi Amasra Taşkömürü Müessesi kayran şeş işletmelerinde gerçekleştirilmiştir. Esasen bakanlığımıza vabeste Beyaz Zehir ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü görevlilerince çalım hisse senedi yerlerinde 45 denetleme yapılmış olup, bunun 7’si Amasra işletme müessesi saha şeş aksiyon yerlerinde gerçekleşmiştir.
Sayıştay raporlarında bahsedilen hususla ait yerine, aslında denetime yetkili olan MAPEG denetçileri ile Faaliyet Bakanlığı gelişim sağlığı ve güvenliği denetçileri eliyle herhangi bir tespitte de bulunulmamıştır. Kazanın olduğu aktarılma, Sayıştay raporundaki ifadeler çarpıtılarak, kömürün içerisinde kayran kayran bataklık gazı gazı miktarı, çalışılan ortamda erdemli metan gazı tayin edildi şeklinde de lanse edildi. söz konusu tabir, o dönem bile açıklandığı kadar ağız ağıza yanlıştır. Kömürün içindeki bataklık gazı miktarı ile ocaktaki havalandırma içerisindeki metan oranı birbirinden farklı konulardır. Grizu patlamaları, kömürdeki metan miktarı değil, ortamdaki albeni içerisindeki metan yüzdesi ile ilgilidir. Adı sabık raporlar, TBMM KİT Komisyonu’nda üstelik görüşülmüş, aklama dahi edilmiştir.
İHMAL VARSA GEREĞİ YAPILACAK: Perforaj ve patlamaya müteveccih ortaya atılan iddialara gelince, acun genelinde ölçülü madencilik faaliyetlerinin birçoğunda delme ve patlatma yöntemi kullanılmaktadır. İşin gereği kendisine minimum seviyede ve kontrollü yerine ülkemizde de yeniden teknik düzenlemelere riayet edilerek uygulanmaktadır. Akibet olarak, eroin ocağının patlayacağı iddialarına üstelik duruluk lütfetmek istiyorum. Kayran şeş parçalanmamış mesai alanları ve antre-huruç alanları metan, müvellidülhumuza, karbondioksit, karbonmonoksit, hidrojen sülfür, flama ve gelgel hızı ölçümleri ile 24 saat süresince daima izlenmekte ve bilgiler bile araç altına alınmaktadır. Yani o işletmemizde, benzeri uçaklarda olduğu gibi karaca kutumuz var. O ana büyüklüğünde gerçekleşen tam ölçümler, bayağı ve yukarıdaki görevlilerin arasındaki herhangi bir kabil telsiz ve telefon konuşması araç altında. Bunların kâffesi da tetkik ve denetime bağımlı olacak. Hiçbir endişeniz olmasın, sunma ufak benzeri boşlama varsa gereği yapılacak.
Burada birisi detone evet üstelik kusursuz demedim. Yapılan önce tespitleri sizlerle paylaşıyorum. Havadaki bataklık gazı gazı oranının yüzdelik 5 ila yüzdelik 15 arasında olması, sunma ufak aynı yalın vb. ısı kaynağı ile kontak etmesi halinde grizu patlaması meydana gelmektedir. Üç molekül ayrımsız arada olursa patlama oluyor. Benzeri mutat adına yanıcı husus kim burada metan, diğeri çekicilik, bir gayrı üçüncüsü de patetik özellik, yani ısı kaynağı. Ayrıca şu hususları da tavzih etmek isterim ki İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği’ne göre eroin gelişim yerlerinde ortamda yüzde 1 oranında metan bulunması durumunda patlatma yapılmaz. Bunlar, mevzuatta yer kayran eşik değerler. Yüzdelik 1,5 bataklık gazı varsa emniyet amaçlı elektrik kesilir, yüzdelik 2 metan bulunması durumunda de madenciler çalışma ortamından tahliye edilir. Gaz strateji sensörleri ile dahi ortamdaki doğal gaz sınırlı değerlerin üstüne çıktığında, biraz geçmiş birlikte ifade ettiğim üzere ünlü ve entelektüel alarm verilerek çalışanlar uyarılmaktadır. TTK Amasra Müessesesi’hangi kurulan sensörler ile metan oranı yüzde 1,5 değerine ulaştığında hem merkezi doğal gaz izleme sisteminde hem üstelik yer altındaki sistemde solgun ışık yanmakta, sesli uyarma vermektedir. Akabinde merkezi gaz izleme birimi eliyle ilişkin birimler bir lahzada telefon ile bilgilendirilip dizge takibe alınmaktadır. Bataklık Gazı oranı yüzde 2 değerini bulduğunda kayran altındaki sistemde ve yer üstündeki doğal gaz takip merkezinde kırmızı alarm devreye girer ve hızlı hızlı müstacel buut prosedürü işletilmek yoluyla çalışanlar tahliye edilerek akman havaya çıkarılmaktadır.
PATLAMADAN ÖNCEKİ SONUÇ ÖLÇÜM YÜZDE 1,69: Kazandan esbak son kayıtlar incelendiğinde, ortamdaki bataklık gazı gazı oranı geçmiş yüzde 1,5 seviyesine kazanmış, saat 18: 05 sularında emniyet amaçlı canlılık kesilmiştir. Saat 18: 09’dahi ise serencam vasıta, havadaki metan oranının yüzde 1,69 namına ölçüldüğünü göstermektedir. 18: 09’dan bilahare taşıt alınamadı. Kül değerlendirmelerimiz o saatten sonra, bu patlama 18: 10 sularında ulaştı. Patlama anındaki metan seviyeleri, merkezi doğal gaz izlem sisteminde ölçülen bu. Deminden maharet birimler, bilirkişiler, yukarıda kayıtlarda bu değerleri tek yegâne değerlendirecek.
KİŞİ BAŞI 1,5 MİLYON LİRA TAZMİNAT: Kaza sonrası yapılacak ödemelerden dahi temas etmek istiyorum. Sorumlu kimse çıkartılacak ortaya, kimseyi birlikte gizlemeyeceğiz. AFAD, TTK, Türk-İş Sendikası, Mücahede ve Toplumsal Düzenlilik Bakanlığı’mız ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’mız aracılığıyla adam başına bütün 1,5 milyon liranın üzerinde aynı ödeme yapılacaktır. Halihazırda bu ödemeler birlikte yapılmaya başlanmıştır. Tekrar kazanın meydana geldiği önce andan itibaren devletimiz tamlık kurum ve imkanları ile Bartın’daydı. Keyif Bakanlığı’mız, 15 UMKE timi, 262 personel, 51 ambulans ile 2 tayyare ambulans ile kazazedelerin geçmiş afiyet müdahalesini ve hastanelere sevkini gerçekleştirmiştir. Öte yandan az buçuk önceki da anlatım ettiğim kabil, şehitlerimizin ödemelerine başlandı. Proses sunu güdük süre ortamında tamamlanacaktır. Şehitlerimizin emaneti bizimdir. Madenci kardeşlerimizin evlatları bizim emanetimizdir. Eğitim Bilimi, sağlık, iş bulma kabil gereken gelişigüzel cins desteği kendilerine vereceğiz.”
Fatih Dönmez’in açıklamalarına reaksiyon gösteren CHP ve HDP milletvekilleri “İstifa edin” çağrısı yaptı.
